Θρησκευτικές Αναφορές

Δήμος Λευκάδας - Αγία Μαύρα

Η εκκλησία της Αγίας Μαύρας, βρίσκεται μέσα στο ομώνυμο κάστρο που αναστηλώνεται για να αποκτήσει την αρχική του εικόνα και σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση.

Ο ναός του Παντοκράτορα, μια ακόμα ιδιωτική εκκλησία ανήκει στους απογόνους των οικογενειών Βαλαωρίτη και Σταύρου με ξεχωριστή αξία που βρίσκεται στο κέντρο της αγοράς στην πόλη της Λευκάδας. Οι αγιογραφίες της ανήκουν σε πολύ γνωστούς Επτανήσιους αγιογράφους. Πίσω από το ιερό βήμα βρίσκεται ο τάφος του εθνικού ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ενώ στο εσωτερικό της έχουν ταφεί κι άλλοι εξέχοντες Λευκαδίτες.

Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, στην κεντρική πλατεία της πόλης, που χτίστηκε το 1685 και είναι κτητορική. Είναι βασιλική μονόχωρη, επιμήκης, χαμηλή, χωρίς τρούλο, με πλαϊνές εισόδους και με εμφανείς επιρροές από την ενετική αρχιτεκτονική. Το τέμπλο της έγινε από τον Ζακυνθινό ξυλογλύπτη Ι. Γρόππα και οι εικόνες της από τον κρητικό, ενετικής καταγωγής, Τομάζο Τζεν.

Ο ναός του Αγίου Μηνά που βρίσκεται στο τέλος του πεζόδρομου, ξεχωρίζει για το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του και τις εικόνες των σπουδαίων επτανησίων αγιογράφων Κονταρίνη, Ρούσου, Δοξαρά, Κουτούζη, Βεντούρα κ.ά. Η εκκλησία σε ρυθμό μπαρόκ θεμελιώθηκε το 1707 με άδεια των Ενετών και είχε αρχικά μικρότερες διαστάσεις. Ανοικοδομήθηκε στη σημερινή του μορφή, ύστερα από σοβαρές ζημιές που υπέστη το 1724.

Ο ναός της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Γύρα (Παναγία η ρινομάτα), που βρίσκεται στη στενή λωρίδα γης που κλείνει βορειοδυτικά τη λιμνοθάλασσα της Λευκάδας. Είναι μονόχωρη με μεγάλη ημικυκλική αψίδα. Ο αρχικός ναός που ανήκε στους προγόνους του Άγγελου Σικελιανού υπήρχε εδώ πριν το 1684 και θεωρείται από τους αρχαιότερους του νησιού. Χτίστηκε γύρω στα 1460-1503 από τους αδελφούς ιερείς Σταμάτιο και Αθανάσιο Σούνδια, δοκιμάστηκε από πολλούς σεισμούς και αργότερα περιήλθε στο Ορφανοτροφείο και στο Νοσοκομείο Λευκάδας. Το ξύλινο τέμπλο του είναι απλό και λιτό, ενώ η εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας στην οποία είναι αφιερωμένος είναι έργο του Τομάζο Τζεν, με εμφανή στοιχεία βυζαντινής παράδοσης. Σήμερα είναι ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου της πόλης.

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Χτίστηκε το 1687 με άδεια των ενετικών αρχών, δοκιμάστηκε από τους σεισμούς του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα και ανοικοδομήθηκε το 1830. Ήταν ο πλουσιότερος ναός της πόλης. Έχει εντυπωσιακές εισόδους και παράθυρα ξεχωριστής τέχνης, σε ρυθμό μπαρόκ. Το τέμπλο του είναι ιδιαίτερα επιβλητικό, ενώ οι εικόνες είναι έργα του Ιωάννη Ρούσου από τα καλύτερα του και του Σπυρίδωνα Βεντούρα. Εξωκλήσια του Αγίου Νικολάου είναι ο Άγιος Ιωάννης του Αντζούση και η Παναγία της Γύρας.

Άλλοι, εξίσου σημαντικοί, ναοί στην πόλη είναι ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου στην κεντρική αγορά, οι Άγιοι Ανάργυροι και η Παναγία των Ξένων στην περιοχή Μαρκά.

Η μικρή εκκλησία Άγιος Ιωάννης του Αντζούση, βρίσκεται σχεδόν μέσα σε βράχο στην άκρη της παραλίας της Γύρας, στο σημείο που η ακτή ψηλώνει. Εδώ, σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν το προσευχητάριο όπου προσκύνησε ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος στο δρόμο του για τη Ρώμη. Είναι από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού, που ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε από τους Φράγκους Ανδηγαυούς ιππότες (Ανζού), που την ανακάλυψαν το 1331.
Στις μέρες μας έχουν γίνει έργα βελτίωσης του περιβάλλοντος χώρου.

Στην καρδιά περίπου του Ελαιώνα, προς τα δυτικά, βρίσκεται από το 1740 μ.Χ. το μικρό και ιστορικό ξωκκλήσι της Παναγίας των Βλαχερνών.
Ιδιοκτήτης ήταν η οικογένεια Γράνδο, ενετικής καταγωγής, η οποία αργότερα το έδωσε στην οικογένεια Λιβαδίτη.
Παλαιά αρχοντική οικογένεια η οποία σήμερα δεν υπάρχει στη Λευκάδα.
Το 19ο αιώνα η Βλαχέρνα παραχωρήθηκε στη Μητρόπολη Λευκάδας και έκτοτε παραμένει ως εξωκκλήσιο της Παναγίας των Ξένων.
Η Παναγία των Βλαχερνών είναι ιστορικός Ναός για δύο σημαντικούς λόγους.

Στο Ναό έγινε η ορκωμοσία των Φιλικών Αγωνιστών της Επανάστασης του 1821 τη Κυριακή της Αποκριάς. Ορκίσθηκαν σημαντικά πρόσωπα της Εθνικής Παλιγγενεσίας όπως οι ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ, ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ, ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ, ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ και άλλοι. Η ορκωμοσία αυτή πραγματοποιήθηκε δύο μήνες ενωρίτερα από την 25η Μαρτίου 1821 που επίσημα γιορτάζεται ως η μέρα της Επανάστασης.
Το 1941 στο κελί που βρίσκεται δυτικά του Ναού λειτούργησαν τα γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως Λευκάδας.
Στη Παναγία των Βλαχερνών ήταν η έδρα της Τοπικής εκκλησίας κατά την περίοδο της Ιταλικής και Γερμανικής κατοχής.

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

Η μονή της Παναγίας Οδηγήτριας στο χωριό Απόλπαινα του Δήμου Λευκάδας βρίσκεται περίπου 2 χιλιόμετρα Νότια της πόλης της Λευκάδας.
Το συγκρότημα του μοναστηριού εκτείνεται σε ακανόνιστο τετράπλευρο χώρο που ορίζει χτιστός περίβολος, με τοξωτή είσοδο στη ΝΑ πλευρά. Εκτός από το καθολικό σώζονται τρία βοηθητικά κτίσματα, σήμερα ερειπωμένα. Το πρώτο στην ανατολική πλευρά φιλοξενούσε πιθανόν τα κελιά των μοναχών, ενώ τα άλλα δύο στην νοτιοδυτική χρησιμεύουν ως βοηθητικά κτήρια.

Η ιστορική μονή της Παναγίας Οδηγήτριας Λευκάδας σύμφωνα με πολλές αξιόπιστες μαρτυρίες κτίσθηκε τον 11ο αιώνα πριν την άλωση της πόλης και σημαντικό ρόλο στην όλη καλλιτεχνική διαμόρφωσή της έπαιξε ο Ιάκωβος Ρούσσος που έχει ορισθεί το 1448 επίτροπος του ανήλικου διαδόχου Λεονάρδου Γ’ της δυναστείας των Τόκκων.
Η Οδηγήτρια ήταν ένα φημισμένο μοναστήρι του 15ου αιώνα και κατά κύριο λόγο οφείλει την φήμη του στις χορηγίες και τις γενναιοδωρίες της δυναστείας των Τόκκων, η οποία με τις ενέργειές της στήριξε και προώθησε την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή της Λευκάδας.

Τον 18ο αιώνα προστίθεται στη μονή ξυλόγλυπτο τέμπλο το οποίο σώζεται σε κακή κατάσταση έως τα μέσα του 19ου αιώνα. Επίσης σε άγνωστη χρονική στιγμή, οι εξωτερικοί τοίχοι και οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό καλύφθηκαν με ασβέστη έως το 1953.
Τότε εντοπίσθηκε για πρώτη φορά από τον Λευκαδίτη ιστορικό αείμνηστο Πάνο Ροντογιάννη αυτό το μοναδικό σύνολο, το οποίο παρέμεινε έτσι έως το 1970, όταν η Αρχαιολογική Εταιρεία υπό την εποπτεία του καθηγητή Δημητρίου Πάλλα ολοκλήρωσε την αποτοίχιση του.

Έκτοτε οι τοιχογραφίες του ναού της Οδηγήτριας Λευκάδας φυλάσσονται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, που μετά από 30 χρόνια δίνει την ευκαιρία στους μελετητές και στο ευρύτερο κοινό να γίνουν κοινωνοί αυτής της λαμπρής Ζωγραφικής, αποτέλεσμα της γόνιμης συνύπαρξης καθολικών και ορθοδόξων στον ίδιο τόπο, καθώς και των ιδιαίτερων ιστορικών συγκυριών της Λευκάδας κατά τον 15ο αιώνα.